11.paper: Criminalisering van de solidariteit
In een bredere trend van krimpende ruimte voor het kritische middenveld (ook wel 'shrinking space' genoemd) is de solidariteit met mensen op de vlucht één van de domeinen waar die strijd het hardst gevoerd wordt.
Wanneer solidariteit met mensen op de vlucht een misdaad wordt
In 2015 werd de Europese Unie geconfronteerd met een sterke toename van het aantal asielaanvragen. Hoewel de overgrote meerderheid van de vluchtelingen nog steeds in eigen regio wordt opgevangen, zochten honderdduizenden vluchtelingen bescherming in Europese landen.
Als reactie op wat men de Europese 'vluchtelingencrisis' noemde, ontstond een krachtige solidariteitsbeweging. Van Calais tot Griekenland organiseerden burgers zich om hulp te bieden aan mensen in nood. Vanuit het vrijwillig engagement van geëngageerde burgers groeiden talloze organisaties. Ook grote organisaties die vooral humanitair werk verrichten in ontwikkelingslanden werden steeds vaker in Europa zelf actief om de grote noden te beantwoorden. Ook in België ontstond een diverse waaier aan initiatieven die de nodige hulp bieden waar de overheid tekortschiet.
In een bredere trend van krimpende ruimte voor het kritische middenveld (ook wel 'shrinking space' genoemd) is de solidariteit met migranten één van de domeinen waar die strijd het hardst gevoerd wordt
De laatste jaren kwam de solidariteit met mensen op de vlucht steeds meer onder druk te staan. Als reactie op het verhoogde aantal asielaanvragen scherpten veel Europese regeringen hun beleid aan. Ze voerden maatregelen in die drempels voor migranten verhogen en migratie ontraden. In verschillende Europese landen ondergaan vluchtelingen en andere migranten politiegeweld en pushbacks en worden basisdiensten ontzegd. Ook de inperking van de solidariteitsbeweging past binnen dit repressieve beleid.
In een bredere trend van krimpende ruimte voor het kritische middenveld (ook wel 'shrinking space' genoemd) is de solidariteit met migranten één van de domeinen waar die strijd het hardst gevoerd wordt. Wat start met een negatief discours krijgt steeds meer vervolg in pogingen om solidariteit ook juridisch te vervolgen. Aan de Europese buitengrenzen en langs migratieroutes over heel Europa worden burgers en organisaties geconfronteerd met verdachtmakingen, wettelijke obstakels, drastische verminderingen in de financiering en juridische vervolging.
Ook België ontsnapt daar niet aan. Zo kreeg de Brugse priester Fernand Maréchal verschillende doodsbedreigingen voor de hulp die hij samen met enkele vrijwilligers biedt aan mensen op de vlucht.
De criminalisering van migratie en de solidariteit met migranten heeft contraproductieve gevolgen. Migratieroutes worden nog gevaarlijker en migranten nemen steeds grotere risico's. Zonder actie van beleidsmakers zal deze trend zich verderzetten. Er is nood aan een ommezwaai naar een beleid dat burgersolidariteit erkent en faciliteert eerder dan ze te bemoeilijken en sanctioneren.
