Dringende diplomatieke en humanitaire actie van Europa nodig om comeback IS te vermijden

De volgende dagen en weken beweegt er veel op politiek vlak rond Syrië. 11.11.11 stelde vorige maand tijdens een bezoek aan noordoost Syrië al vast dat het terugtrekken van de Amerikaanse troepen, de onzekerheid over wie het machtsvacuüm zal opvullen en de dreigende schaduw van het nog steeds niet definitief uitgeschakelde IS de nervositeit ter plaatse doen toenemen. In een nieuw rapport roept de organisatie op tot dringende Europese actie op het terrein.

Op 18 februari vergaderden de Europese ministers van Buitenlandse Zaken over Syrië. De dagen daarvoor was het de beurt aan de ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken van de anti-IS Coalitie. Van 12 tot 14 maart vindt er een nieuwe Syrië-conferentie plaats in Brussel. België, bij monde van minister Reynders, kan en moet als lid van de VN-Veiligheidsraad en van de anti-IS Coalitie een belangrijke rol spelen in deze debatten.

Naast de geopolitieke internationale inzet en de discussie over terugkerende IS-strijders, is voor 11.11.11 vooral de situatie van gewone burgers op het terrein van belang. In noordoost Syrië wonen naar schatting 2,1 miljoen mensen waaronder 500.000 interne Syrische vluchtelingen. Volgens schattingen van de Verenigde Naties, die 11.11.11 kon inkijken, kunnen nieuwe gevechten tussen de 36.000 en 450.000 Syriërs op de vlucht doen slaan.

Plaatselijke en internationale ngo's, waaronder Totol, een partner van 11.11.11 in Raqqa, nemen het voortouw op het vlak van de hulpverlening. Het zijn vooral lokale ngo's die toegang hebben tot specifieke gebieden en het beste zicht hebben op de noden van de bevolking. Ze hebben echter te kampen met een structureel gebrek aan middelen, aangezien donoren steeds minder interesse tonen in de Syrische crisis. Nochtans is steun aan dit lokaal middenveld cruciaal om tot een duurzame verbetering van de situatie te komen.

Voor 11.11.11 moeten België en andere Europese landen dan ook hun verantwoordelijkheid nemen. "Je kan niet deelnemen aan bombardementen als lid van de Internationale Coalitie tegen IS en vervolgens de andere kant opkijken als er heropgebouwd moet worden", zegt Willem Staes. "Europa moet haar diplomatieke en humanitaire betrokkenheid verhogen en actief meewerken aan de heropbouw van noordoost Syrië."

Ten eerste, moet Europa er op diplomatiek vlak mee voor zorgen dat de terugtrekking van Amerikaanse troepen, die president Trump in december 2018 aankondigde, op een gecontroleerde en verantwoordelijke manier gebeurt. Dat betekent ook dat de EU druk moet uitoefenen op Turkije om te voorkomen dat er een militaire escalatie tegen de Koerden in noordoost Syrië plaats vindt, en ervoor kan pleiten om een tijdelijke VN-macht te ontplooien op de grens tussen Turkije en noordoost Syrië.

Ten tweede, kunnen en moeten België en andere Europese landen een grotere rol spelen in humanitaire projecten en lokale heropbouwinspanningen in noordoost Syrië. Concreet kan dit via een uitbreiding van de reikwijdte van het Europese Trustfonds voor Syrië (Madad Fund), de creatie van een speciaal vergoedingsmechanisme dat individuele burgers helpt om hun eigendom te herstellen en het steunen van vredesopbouwprojecten van lokale ngo's.

Ten slotte, moeten Europese landen een mechanisme in het leven roepen om herstelvergoedingen te betalen aan de overlevenden en de verwanten van burgerslachtoffers van de luchtaanvallen van de Coalitie.

Niets doen is voor 11.11.11 geen optie. Een sterkere Europese inspanning is niet enkel een morele verantwoordelijkheid, maar ook een strategische noodzaak. Naast de recente berichten dat de definitieve uitschakeling van het laatste IS-bolwerk slechts een kwestie van dagen is, zijn er toenemende signalen dat de terreurgroep zich aan het herorganiseren is. De afgelopen maanden waren er verschillende aanslagen door zogenaamde 'slapende cellen' van IS. Het Amerikaanse Pentagon stelde vorige week nog dat IS binnen 6 tot 12 maanden een comeback kan maken.

"Hoe sneller de heropbouw start, hoe groter de kans om IS op een duurzame manier te verslaan. Het hele gebied in puin achterlaten en gewone burgers in de steek laten, is het beste recept voor een comeback van Islamitische Staat. Meer Europese steun voor Syrische burgers is dus dringend nodig om te vermijden dat er een IS 2.0 ontstaat", besluit Willem Staes van 11.11.11.