11.11.11 verwelkomt onderzoek EU Ombudsman naar Griekse scheepsdrama

Actualiteit

27 jul 2023

Op 26 juli kondigde de EU Ombudsman aan een onderzoek te openen naar het scheepsdrama voor de Griekse kust en de betrokkenheid van EU Grensagentschap Frontex. Het onderzoek gebeurt samen met de Griekse Ombudsman die zal kijken naar de verantwoordelijkheid van de nationale autoriteiten.

11.11.11 dat al langer aandringt op een onafhankelijk, internationaal onderzoek reageert tevreden. Hopelijk kan dit onderzoek de schuldigen ter verantwoording roepen, een stukje rechtvaardigheid brengen voor de nabestaanden en een kentering in gang zetten in het migratiebeleid.

1. Wat is er ook alweer gebeurd tijdens het Grieks scheepsdrama in juni?

Een boot met ruim 750 mensen op de vlucht kapseisde op 14 juni voor de Griekse kust. Er zijn toen allicht meer dan 600 mensen overleden. Vooral de mensen die op het dek zaten, konden gered worden. Maar er zat ook een grote groep vrouwen en kinderen vast in het ruim van de boot. Ze zijn mee gezonken met het schip.

Meteen rezen vragen over de rol van de Griekse autoriteiten in het drama en of zij voldoende deden om mensenlevens te redden. Bovendien wijzen de getuigenissen van overlevenden op een directe verantwoordelijkheid van de Grieken bij het zinken van de boot. De boot zou namelijk gekapseisd zijn als gevolg van een Griekse poging om de boot met een touw richting Italië te slepen.

2. Onderzoek naar de feiten

Frontex opende eerder al een intern onderzoek naar de feiten. Daarnaast kondigde de Griekse overheid een eigen onderzoek aan naar de feiten. Eerdere ervaringen scheppen echter weinig vertrouwen. Het Europees Hof oordeelde in 2022 in een gelijkaardige case dat het Griekse gerecht haar werk niet gedaan had en dat er geen sprake was van een grondig onderzoek.

Het feit dat er nu een onafhankelijk onderzoek wordt ingesteld is een stap vooruit.

3. Wat moet onderzocht worden?

11.11.11 verwacht antwoord op een aantal cruciale vragen ten aanzien van de Griekse autoriteiten:

- Waarom gingen de Griekse autoriteiten in samenwerking met Frontex niet onmiddellijk over tot redding van de opvarenden?

- Hoe komt het dat er pas na het kapseizen van de boot reddingsvesten werden uitgedeeld aan de opvarenden?

- Klopt het dat de ramp plaats vond terwijl de Griekse kustwacht de boot met een touw aan het slepen was?

- Waarom weigerden de Griekse autoriteiten het aanbod van Frontex om tijdens de operatie ondersteuning vanuit de lucht te bieden?

- Hoe komt het dat de camera op het schip van de Griekse kustwacht uitgeschakeld was tijdens de operatie?

- Waarom namen de Grieken smartphones van de overlevenden in beslag? Wat gebeurde er met die telefoons en het materiaal dat van belang kan zijn voor het onderzoek?

- Hoe komt het dat getuigenissen die werden opgetekend door de Griekse kustwacht in identieke bewoording de Griekse kustwacht vrijpleiten van enige verantwoordelijkheid en dat verschillende getuigen nadien benadrukten dat hun getuigenis werd vervalst?

- Hoe komt het dat GPS-tracking data de Griekse versie dat de boot 'vaste koers zette richting Italië’ tegenspreken?

Ook Frontex heeft cruciale vragen te beantwoorden:

Had Frontex meer kunnen doen om aanwezig te blijven tijdens de hele operatie, zeker gezien de reputatie van de Griekse autoriteiten op vlak van pushbacks?
Waarom kwam de Directeur van Frontex onmiddellijk met een statement waarin hij de Griekse kustwacht bedankte omdat ze ‘hun uiterste deden om de mensen te redden’ en de Grieken zo uit de wind zette in plaats van onderzoek af te wachten?

4. Wat nu?

Het is zeer duidelijk dat deze ramp vermeden had kunnen en moeten worden. 11.11.11 vraagt dat de verantwoordelijken gestraft worden. Daarnaast is er nood aan een grondige koerswijziging in het Griekse en het Europese migratiebeleid. Meer dan 2.000 mensen kwamen dit jaar al om het leven terwijl ze bescherming zochten in Europa. Er is nood aan een Europees gecoördineerde zoek- en reddingsoperatie om meer doden te voorkomen. Daarnaast moet een eind gemaakt worden aan pushbacks die al jaren systematisch plaats vinden aan de buitengrenzen. 11.11.11 vraagt dat elke verdere ondersteuning aan grensbeheer in Griekenland voorwaardelijk gemaakt wordt aan respect voor mensenrechten en een einde aan de pushbacks. Tenslotte moet er eindelijk werk gemaakt worden van veilige en legale toegangswegen zodat mensen niet genoodzaakt zijn om deze gevaarlijke reizen te ondernemen.