Belgisch buskruit, dronemateriaal en F-16-onderdelen naar Israël

Hoewel de VN-veiligheidsraad afgelopen maand opriep tot een tijdelijk staak-het-vuren, blijft de Israëlische regering de resolutie steevast negeren. Vooralsnog blijkt buitenlandse druk weinig effect te hebben op het voortdurende geweld ten aanzien van Palestijnse burgers in de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever dat explodeerde sinds de aanslag van Hamas op 7 oktober 2023.

België wierp zich de afgelopen maanden op als belangrijke Europese voortrekker om de wapens te doen zwijgen in de Gazaoorlog en eiste respect voor het internationale recht. Ons land riep als een van de eersten op tot een staakt-het-vuren en steunt het genocide-onderzoek van het Internationaal Gerechtshof. Begin februari 2024 schortte de Waalse regering ook de wapenexportvergunningen naar Israël op. Desondanks blijven er nog heel wat mazen in het complexe web van wapenuitvoer en –doorvoer naar Israël.  

Uit recent onderzoek, uitgevoerd door 11.11.11- lidorganisatie Vredesactie en International Peace Information Service (IPIS), blijkt dat in de afgelopen jaren voor meer dan 43 miljoen euro aan vergunningen gegeven werd voor de export van diverse wapens en militair materieel naar Israël.  

Het gaat onder andere over dronematerialen, F-16-vliegtuigonderdelen en buskruit. Zeker wat betreft dat laatste speelt België een hoofdrol. Zo was ons land in 2021 een van de belangrijkste leveranciers van buskruit. Meer dan de helft van de wereldwijde export van buskruit naar Israël had namelijk haar oorsprong in België. 

Ook op vlak van de doorvoer van wapens blijkt het Belgisch grondgebied een belangrijk logistiek knooppunt. In hun rapport brengen Vredesactie en IPIS in kaart hoe vooral de haven van Antwerpen en de luchthaven van Bierset de afgelopen jaren werden gebruikt voor het wapentransport naar Israël.  

Alleen al tussen november 2022 en juli 2023 was er sprake van minstens tien schepen van de Israëlische rederij ZIM die via de haven van Antwerpen maar liefst 253 ton aan munitie richting Israël vervoerden. Voor geen enkele van deze boten werd een doorvoervergunning aangevraagd, hoewel dat nochtans wettelijk verplicht is.  

De luchthaven van Bierset, nabij Luik, vervult dan weer een belangrijke rol door de aanwezigheid van de Israëlische luchtvaartmaatschappij Challenge Airlines. Eerder speelde die al een centrale rol in de uitvoer van landbouwproducten uit illegale Israëlische nederzettingen in bezet Palestijns gebied. Sinds 7 oktober begon Challenger Airlines op veel grotere schaal tussen de Verenigde Staten en Israël te vliegen, met en zonder tussenstop in Bierset. Daarbij deed ze regelmatig Amerikaanse en Israëlische luchtmachtbasissen aan. Na video- en fotobewijs gaf het bedrijf tegenover de Belgische kranten De Morgen en Le Soir uiteindelijk toe dat het ook militair materiaal naar Israël vervoerde.  

Volgens de bestaande Europese en internationale kaders moeten export- of doorvoervergunningen geweigerd worden als er sprake is van ernstige schendingen van het internationaal recht, of een duidelijk risico daarop. In de praktijk hangt die beoordeling echter af van wat de notie “duidelijk risico” inhoudt. De verantwoordelijkheid voor het controleren van wapenexport in België ligt verdeeld tussen de federale overheid en de gewesten. In 2009 kwamen die gezamenlijk overeen om geen wapenexportlicenties te geven als het Israëlische leger de eindgebruiker is.

Uit het rapport van Vredesactie & IPIS en het onderzoek van kwaliteitskranten De Morgen & Le Soir blijkt duidelijk dat deze afspraken niet altijd worden nageleefd. Er is een gebrek aan strikte handhaving en transparantie in het beleid, waardoor de export en doorvoer naar Israël doorgaat - ondanks ernstige schendingen van het internationaal recht.

Naar aanleiding van dit rapport roepen 11.11.11, Vredesactie en IPIS op tot dringende actie. We pleiten voor een onmiddellijke opschorting van alle regionale exportvergunningen en een stopzetting van de wapendoorvoer naar Israël. Daarnaast dringen we aan op een Interministeriële Conferentie om te werken aan een alomvattend wapenembargo tegen alle strijdende partijen in Palestina en Israël.