Zeven zaken die u moet weten over de internationale Syriëconferentie in Brussel

De Syriëconferentie haalde in totaal 5.3 miljard euro op (3,6 miljard voor 2021 en 1,7 miljard voor 2022 en verder). Dit is 1,6 miljard euro minder dan de vorige Syriëconferentie (juni 2020), en zelfs 3 miljard euro minder dan de Syriëconferentie van 2019.

Hoewel de noden het afgelopen jaar dramatisch stegen, en volgens de Verenigde Naties “hoger dan ooit tevoren” zijn, namen de middelen dus met 23 % af tegenover de Syriëconferentie van 2020. Het toegezegde bedrag is ook maar een fractie van de 8,5 miljard euro die dit jaar door de Verenigde Naties werd gevraagd.

Positief is wel dat deze middelen niet enkel bestemd zijn voor korte termijn humanitaire hulp, maar ook voor ontwikkelingsprojecten in de buurlanden van Syrië. Daartegenover staat dan weer dat er géén specifieke engagementen werden opgenomen voor de financiering van vredesopbouwprojecten in Syrië en de buurlanden.

De slottekst van de conferentie benadrukte daarnaast ook het belang van een verlenging, en zelfs versterking, van het VN-mandaat voor “cross-border” (grensoverschrijdende) humanitaire hulp aan Noord-Syrië, waarover in juli 2021 in de VN-Veiligheidsraad gestemd wordt.

België zei tijdens de conferentie een bedrag van 18 miljoen Euro toe. 11 miljoen gaat naar twee flexibele VN-Syriëfondsen (7 miljoen voor het “Syria Humanitarian Fund” en 4 miljoen voor het “Syria Cross Border Humanitarian Fund), 4 miljoen naar het flexibele VN-fonds voor Libanon (een verdubbeling tegenover 2020), en 3 miljoen naar het Europese “Madadfonds” dat Syrische vluchtelingen ondersteunt in de buurlanden.

Dit bedrag komt bovenop een nieuw bedrag van 28 miljoen euro dat eind 2020 werd vrijgemaakt voor de “Facility for Refugees in Turkey”, een Europees mechanisme voor Syrische vluchtelingen in Turkije. 11.11.11 roept al langer op tot een extra Belgische bijdrage aan het Madadfonds en de “Turkey Facility” en reageert dan ook erg tevreden.  

Minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir liet de afgelopen maanden in het parlement bovendien ook verstaan dat ze momenteel de mogelijkheden onderzoekt om de komende maanden nog een extra financiële inspanning te leveren voor de humanitaire situatie in Noordwest- en Noordoost-Syrië, in opvolging van een parlementaire resolutie van juni 2020.

11.11.11 ijvert, samen met zijn partners in het “Refugee Protection Watch” project, al lange tijd voor een ambitieuze politieke en financiële strategie voor de Syrische vluchtelingencrisis, die uitgaat van de drie internationaal gehanteerde “duurzame oplossingen” voor internationale vluchtelingencrises. Deze “duurzame oplossingen” hebben betrekking op lokale integratie en kwaliteitsvolle opvang en bescherming in de buurlanden; veilige en vrijwillige terugkeer naar Syrië; en hervestiging naar derde landen buiten de regio.

Dergelijke focus op “duurzame oplossingen” is ook terug te vinden in de slottekst van de conferentie, die stelt dat “the donor community underscored the need to maintain a comprehensive protection and reinforce a durable solutions strategy in Syria and the region”.

De slotverklaring van de conferentie maakt duidelijk dat momenteel niet voldaan is aan de condities voor veilige, vrijwillige en waardige terugkeer in Syrië. Dit stuurt een belangrijk politiek signaal naar de Turkse en Libanese regering, die aansturen op de start van grootschalige, door de VN gecoördineerde terugkeerprogramma’s.  

Op aandringen van 11.11.11 en zijn partners in de Refugee Protection Watch (RPW) coalitie herbevestigde de slottekst van de conferentie ook de centrale rol van de “Protection Thresholds” van het VN-Vluchtelingenagentschap UNHCR, een lijst van 22 VN-voorwaarden waaraan voldaan moet zijn vooraleer sprake kan zijn van veilige, vrijwillige en waardige terugkeer. De slottekst stelt ook expliciet dat terugkeer niet mag bijdragen aan de hertekening van de demografische kaart (“demographic engineering”), een duidelijke waarschuwing aan het adres van Turkije en zijn plannen in Noord-Syrië.

De slottekst van de conferentie erkent expliciet het belang van hervestiging van Syrische vluchtelingen als een “essentiële beschermingstool” en een “fundamentele component” van een internationale lange termijn beschermingsstrategie voor Syrische vluchtelingen.

Ondanks deze mooie woorden, wordt echter met geen woord gerept over concrete engagementen tot ambitieuzere hervestigingsquota.

De Syrische civiele maatschappij werd actief betrokken in de voorbereiding van de conferentie. 1.572 Syrische organisaties werden op voorhand bevraagd door de EU, via het digitale platform van 11.11.11-partner Upinion.

Daarnaast werd op 29 maart ook een “Day of Dialogue” georganiseerd tussen de EU, VN en lokale civiele maatschappij organisaties. Nadine Kheshen van 11.11.11-partner Alef- Act for Human Rights sprak tijdens deze “Days of Dialogue”, terwijl Yasmin Kayali van 11.11.11-partner Basmeh & Zeitooneh mocht deelnemen aan het ministeriële gedeelte van de conferentie op 30 maart. Op 22 maart was Alef-directeur Georges Haddad ook, namens Refugee Protection Watch, één van de sprekers tijdens een “high-level side-event” georganiseerd door Nederland en Zweden.

De slottekst van de Syriëconferentie benadrukt daarnaast consistent de centrale en essentiële rol van de Syrische civiele maatschappij in humanitaire hulpverlening, vredesopbouw en toekomstige heropbouwinspanningen. De tekst belooft ook extra financiële steun en capaciteitsversterking voor Syrische civiele maatschappij groepen, een belangrijke vraag van 11.11.11 en zijn lokale partners in onder meer het Refugee Protection Watch project.

Op aandringen van 11.11.11 en zijn partners in de Refugee Protection Watch (RPW) coalitie roept de slottekst van de Syriëconferentie nationale regeringen in de buurlanden van Syrië expliciet op om Syrische vluchtelingen niet uit te sluiten van COVID-19 vaccinatieprogramma’s.

Een belangrijk engagement, in een context waarin Syrische vluchtelingen vaak gediscrimineerd worden bij de toegang tot COVID-19 steun. Zo stelde 88.2% van alle respondenten in een recent RPW onderzoek dat ze geen toegang hebben tot minimale gezondheidszorg als ze COVID-19 zouden oplopen. Verschillende Libanese politici roepen ondertussen op om Syrische vluchtelingen uit te sluiten van een toekomstige vaccinatiecampagne.